Μερκάτωρ, Γεράρδος

(Gerhardus Mercator, Ρουπελμόντε, Φλάνδρα 1512 – Ντούισμπουργκ 1594). Εκλατινισμένη ονομασία του Φλαμανδού χαρτογράφου και γεωγράφου Γκέρχαρντ Κρέμερ (Gerhard Kremer). Υπήρξε ο πρώτος που έδωσε μία συστηματοποίηση στις εκτεταμένες γεωγραφικές και χαρτογραφικές γνώσεις της εποχής του, γι’ αυτό και θεωρείται ο ιδρυτής της νέας χαρτογραφίας που βασίζεται σε μαθηματικές αρχές. Ξεκίνησε σε πολύ νεαρή ηλικία φιλοσοφικές και θρησκευτικές σπουδές στο Λουβέν, αλλά αργότερα περιόρισε το ενδιαφέρον του στη γεωγραφία και στα μαθηματικά· περίφημος ήδη ως χωρομέτρης και κατασκευαστής αστρολάβων και άλλων επιστημονικών οργάνων, αφιερώθηκε από το 1537 στη χαρτογραφία. Είχε σχεδιάσει τον χάρτη της Παλαιστίνης, που ακολουθήθηκε κατόπιν από άλλα γεωγραφικά έργα, μεταξύ των οποίων ήταν και ένας καρδιόσχημος χάρτης (1538), ο μεγάλος χάρτης της Φλάνδρας σε τέσσερα φύλλα (1537-40), η υδρόγειος (1541) και η ουράνια σφαίρα (1551). Αργότερα εγκαταστάθηκε στο Ντούισμπουργκ, όπου δημοσίευσε τον χάρτη της Ευρώπης σε έξι φύλλα (1554), τον χάρτη των Βρετανικών νησιών σε οκτώ φύλλα (1564), τον μεγάλο χάρτη του Κόσμου σε 18 φύλλα (1569) και τον χάρτη του Νέου Κόσμου σε 15 φύλλα (1569). Προσπαθώντας να συλλέξει εγκυκλοπαιδικά τις γνώσεις της εποχής του στον τομέα της κοσμογραφίας, πραγματοποίησε ορισμένα θεμελιώδη έργα, όπως η Χρονολογία (1569), η συλλογή των 28 γεωγραφικών πινάκων του Πτολεμαίου (1578), η δημοσίευση της Γεωγραφίας του Πτολεμαίου (1584) και κυρίως ο Άτλας, του οποίου η πρώτη (και μερική) έκδοση είναι του 1585 και η τελευταία, μεταθανάτια, του 1595. Η μεγάλη εύνοια που συνάντησε στο κοινό το επιβλητικό αυτό χαρτογραφικό έργο είχε ως αποτέλεσμα την καθιέρωση του όρου Άτλας, που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για τον χαρακτηρισμό μίας συστηματικής συλλογής γεωγραφικών χαρτών. Προμετωπίδα του «Άτλαντα» (16ος αι.), ενός από τα σημαντικότερα έργα του Γεράρδου Μερκάτορα, στο οποίο περιλαμβάνονταν όλες οι γεωγραφικές γνώσεις της εποχής του. Ο Φλαμανδός γεωγράφος και χαρτογράφος Γεράρδος Μερκάτωρ θεωρείται ιδρυτής της νεότερης χαρτογραφίας, που στηρίζεται σε μαθηματικές αρχές.